PEP2040: Mamy kompas, ale droga do transformacji daleka
Komentarz eksperta
Interesujący artykuł recenzujący PEP2040. Tytuł jest smutną konkluzją, bo transformacja energetyczna się dzieje i nie ma od niej odwrotu. Kierunek jest nam znany od dawna, więc kompas mamy. Nie dostrzegamy jednak, lub nie chcemy przyznać, że transformacja energetyczna jest to wyścig z czasem. Wagi nabiera tempo zmian, ale PEP2040 jest skonstruowany tak, jakby nam się nie spieszyło. Dlaczego? Gdy sobie uzmysłowimy ogrom zmian, to – przewrotnie mówiąc – nie ma się do czego spieszyć. Transformacja energetyczna jest głęboką zmianą gospodarczą i społeczną na niespotykaną dotąd skalę. Żeby się powiodła, trzeba zmniejszyć ślad węglowy z konsumpcji praktycznie do zera. Chodzi nie tylko o energię zużywaną bezpośrednio, jak prąd, ciepło, węgiel, gaz, i paliwa w transporcie, ale także o energię zużytą do wytworzenia żywności, odzieży, wszystkich dóbr i usług, z których korzystamy na co dzień. To jest nasz osobisty ślad węglowy. Jeśli chcemy rozwijać się w symbiozie z naturą (innej możliwości raczej nie ma, bo nie ma planety B),ten ślad węglowy powinien się drastycznie zmniejszyć. To jest nie lada wyzwanie społeczne, gospodarcze i polityczne. Zadaniem nas, konsumentów jest nauczyć się żyć, zużywając mniej rzeczy, bo wtedy wykorzystamy mniej zasobów i mniej energii. Zadaniem przemysłu (gospodarczym) jest nam w tym pomóc, dostarczając produkty i usługi, które są trwałe, naprawialne i przystosowane do recyklingu oraz wytworzone w sposób najmniej emisyjny. Zadaniem sektora publicznego (polityki) jest wytyczenie tej trudnej i ryzykownej przeprawy w bezpieczny sposób i nadanie jej odpowiedniego tempa. Jak do tych wyzwań podchodzi PEP2040? Autorzy artykułu, punkt po punkcie, wykazują, że PEP2040 ich nie podejmuje i są zdania, że będzie nas to słono kosztować. Obawiam się, że mają rację. Pozytywna informacja jest taka, że rząd już zapowiada zmiany w PEP. Zachęcam do przeczytania artykułu.
Za główny cel stawia się zapewnienie nowych możliwości rozwoju regionom najbardziej dotkniętym skutkami przekształceń w związku z niskoemisyjną transmisją energetyczną. To wsparcie społeczności lokalnej na płaszczyźnie zawodowej - nowe gałęzie przemysłu (w tym między innymi związane z OZE, energetyką jądrową, elektromobilnością, infrastrukturą sieciową, cyfryzacją i termomodernizacją budynków) mają zapewnić dodatkowe miejsca pracy. Indywidualni odbiorcy energii mają być chronieni przed wzrostem cen nośników energii oraz zachęcani do aktywnego udziału w rynku energetycznym - to z kolei ma przeciwdziałać pogłębianiu zjawiska ubóstwa energetycznego. Dodatkowo regiony węglowe otrzymają pomoc finansową w wysokości około 60 miliardów złotych.
Planowane jest zmniejszenie emisyjności sektora energetycznego dzięki wdrożeniu energetyki jądrowej i wiatrowej na morzu. Filar ten dodatkowo obejmuje zwiększenie roli energetyki rozproszonej i obywatelskiej, opartej na lokalnym kapitale. Ta ma nadal się rozwijać, między innymi dzięki dofinansowaniu z programu rządowego „Mój Prąd”.
Z każdym rokiem istotniejszej również z perspektywy Polaków, którzy coraz bardziej świadomie odchodzą od paliw kopalnych na rzecz innych źródeł energii. To także elektryfikacja transportu i wykorzystywanie nowoczesnych technologii w budownictwie.
Dla jednego z największych emitentów gazów cieplarnianych w UE takie zadanie nie jest łatwe. W jego osiągnięciu nie pomagają ani zaszłości historyczne i niekorzystne uwarunkowania geopolityczne, z którymi mierzyliśmy się przez ostatnie kilkadziesiąt lat, ani wieloletnie zaniedbania, które przez lata odciskały się na kondycji całego sektora energetycznego i górniczego. W praktyce oznacza to, że nasza droga do zeroemisyjnej gospodarki może być trudniejsza i bardziej wyboista, niż w przypadku innych krajów, które dziś wiodą prym w dekarbonizacji i przestawiają się na inne źródła zasilania. Stąd też wielu ekspertów - przyglądając się deklaracjom i działaniom innych krajów, które wyprzedzają nas w tym "zielonym" peletonie - apeluje do rządu, by opracował, a później konsekwentnie wdrożył w życie ambitniejszy i śmielszy plan reform. 
Jak wynika z raportu think tanków Ember i Agora Energiewende, nasz kraj niestety jest „w ogonie” tej transformacji. W 2020 roku resort klimatu zapewniał, że udział węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej wyniesie 60 proc. W PEP2040 otrzymujemy widełki na poziomie 56-60 punktów procentowych węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej w 2030 roku. Dziesięć lat później ten udział ma się zmniejszyć o połowę.