„Moja woda” – realne wsparcie dla lokalnej retencji wody

Program „Moja woda” firmowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), którego druga edycja właśnie ruszyła, służy wspieraniu tzw. małej retencji, czyli lokalnemu gromadzeniu wody w niewielkich zbiornikach. Został zbudowany na wzór wcześniejszych programów z obszaru energetyki („Mój prąd” i „Czyste powietrze”) jako odpowiedź na narastający z każdym rokiem problem braku wody. Wcześniej takie powszechne, ogólnodostępne i skierowane bezpośrednio do mieszkańców domów jednorodzinnych dofinansowania mające zachęcić do inwestycji w małe, lokalne zbiorniki, nie istniały. Program „Moja woda” miał tę lukę wypełnić.

To o tyle ważna inicjatywa, że zbieranie wody opadowej czy pochodzącej z roztopów jest jednym z podstawowych sposobów przygotowania się na niedobory wody w okresie suszy. Zmiany klimatu sprawiają bowiem, że na susze narażone są coraz większe obszary w Polsce, a deficyt wody dotyka mieszkańców – nie tylko terenów wiejskich – coraz częściej.       

Inwestycje na ratunek zieleni

Jak to rządowe wsparcie wygląda w praktyce? W ramach programu przyznawane są dotacje do 5 tys. zł, pokrywające do 80% kosztów inwestycji na zakup, montaż, budowę i uruchomienie przydomowych instalacji, które pozwalają na zatrzymywanie i zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych. Mogą to być instalacje zbierające wodę z powierzchni nieprzepuszczalnych, czyli dachów, chodników, podjazdów (np. łapacze, wpusty, przewody odprowadzające bez orynnowania), zbiorniki podziemne i nadziemne, „oczka wodne”, instalacje do retencjonowania wody w gruncie (np. rozszczelnienie powierzchni  nieprzepuszczalnych, studnie chłonne, drenaż, ogrody deszczowe - bez kosztów nasadzeń) oraz na dachach („zielone dachy” - warstwa drenażowa, bez kosztów nasadzeń). Do wsparcia w ramach programu kwalifikują się także wszelkie instalacje umożliwiające zagospodarowanie wody opadowej, np. pompy, filtry, zraszacze itp. Minimalna wartość kwalifikowanego zakresu przedsięwzięcia objętego wsparciem to 2 tys. zł., a minimalna sumaryczna pojemność zbiornika lub zbiorników, stanowiących koszt kwalifikowany, wynosi 2 metry sześcienne.

Kto może się ubiegać o wsparcie? W ramach programu „Moja woda” wspierane są wyłącznie inwestycje w domach jednorodzinnych - zgodnie z definicją z prawa budowlanego. Beneficjentem końcowym są osoby fizyczne będące właścicielami lub współwłaścicielami nieruchomości, na której znajduje się budynek mieszkalny jednorodzinny (może to być dom wolnostojący, bliźniak czy budynek w zabudowie szeregowej). Dofinansowanie dotyczy również właścicieli nieruchomości, na których dopiero rozpoczęto budowę domu lub ją się planuje się budowę, z zastrzeżeniem, że budynek musi zostać oddany do  użytkowania zgodnie z prawem przed złożeniem dokumentów do wypłaty. Celem programu jest budowa mikroinstalacji zatrzymujących wodę „tam, gdzie spadła” - każda, która zapobiega odprowadzeniu wody poza teren posesji, kwalifikuje się do wsparcia. Przyjęto, że przeciętna instalacja będzie zatrzymywać do 2 tys. m sześc. wody, co nie wymaga uzyskiwania osobnych pozwoleń.
Program ma także pomóc ograniczać podtopienia przy ulewnych opadach – instalacja może zbierać nadmiar wody, nie obciążając systemu kanalizacji burzowej. Zbierana deszczówka czy woda z roztopów nadaje się świetnie np. do podlewania roślin. Zastępując „kranówkę”, pomaga zmniejszyć opłaty za wodę w gospodarstwie domowym.

Pierwsze szlaki już przetarte!

Pierwsza edycja programu „Moja Woda”, rozpoczęta 1 lipca 2020 r., cieszyła się wielkim zainteresowaniem - 100-milionowy budżet został wyczerpany w dwa miesiące (ostatecznie zwiększono go do ponad 114 milionów złotych). Złożone zostały wnioski na 23 705 przydomowych mikroinstalacji. Najwięcej wpłynęło w województwach śląskim (2056), małopolskim (1623), mazowieckim (1369) i wielkopolskim (1272). Zgłoszone projekty mogą doprowadzić – wedle ocen Ministerstwa Klimatu i Środowiska - do retencji nawet 1,2 miliona metrów sześciennych wody na rok, czyli tyle, ile wystarcza do wypełnienia ok. 350 basenów olimpijskich.

Odpowiadając na zapotrzebowanie społeczne, 22 marca 2021 r., w Światowy Dzień Wody, NFOŚiGW uruchomił drugą odsłonę programu, również z budżetem 100 milionów złotych. Wnioski należy składać na stronach internetowych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW), za pośrednictwem portalu beneficjenta. Trzeba je także dostarczyć do urzędu w wersji papierowej lub elektronicznej za pośrednictwem Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP). Wypłata dofinansowania następuje do 12 miesięcy od podjęcia decyzji o przyznaniu środków przez WFOŚiGW. Jak poinformował wiceprezes NFOŚiGW Artur Lorkowski, w pierwszym tygodniu naboru złożono niemal 400 wniosków na kwotę prawie 2 milionów złotych.                   .

Tekst opracowany przez redakcję TOGETAIR na podstawie materiałów NFOŚiGW