W tym celu wytwarzane przez ludzkość globalne emisje gazów cieplarnianych netto muszą spaść do zera w roku 2050 [2]. Za 65% tych emisji odpowiada produkcja elektryczności i ciepła [3], co oznacza konieczność odejścia od ich produkcji z paliw kopalnych i zastąpienie źródłami niskoemisyjnymi. Do tych ostatnich można zaliczyć energetykę jądrową i odnawialne źródła energii (OZE), inne niż biomasa – przede wszystkim słońce, wiatr i hydroenergetykę. Porównanie emisji CO2 dla różnych źródeł energii elektrycznej (w gramach na kWh) zaprezentowano na rysunku 1.1.

Rys. 1.1: Średnia emisyjność źródeł energii elektrycznej wg IPCC. Dane z [4].

Rys. 1.2: Poziom życia zależy m.in. od dostępności energii elektrycznej. Dane z [7].

W ocenie IPCC, by osiągnąć cele klimatyczne i odwrócić trend rosnących emisji z energetyki, w latach 2010-2050 globalna produkcja energii w blokach jądrowych powinna wzrosnąć od dwóch do sześciu razy, a z OZE innych niż biomasa od dziewięciu do czternastu razy przy jednoczesnej, niemal całkowitej, eliminacji paliw kopalnych. Podobnie szacuje Międzynarodowa Agencja Energetyczna, według której by osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku, w ciągu najbliższej dekady niezbędne jest zwiększenie produkcji energii elektrycznej z atomu o 36%, a z OZE o 82% [8][2]

W roku 2018 na całym świecie wyprodukowano 11238 TWh energii elektrycznej, głównie z paliw kopalnych – węgla, gazu i oleju (64%). Za nimi uplasowały się źródła niskoemisyjne: hydroenergetyka (16%), energia jądrowa (10%), wiatr (5%) i słońce (2%) [7]. Oznacza to, że już teraz energetyka jądrowa jest w skali świata drugim największym źródłem niskoemisyjnym. Na całym świecie pracowały na początku 2021 roku 443 bloki jądrowe, a w budowie było kolejnych 50 [9]. Podział pomiędzy regiony świata zaprezentowano na rysunku 1.3.

Rys. 1.3: Reaktory jądrowe na świecie. Dane z [9].

Rys. 1.4: Jądrowa dekarbonizacja francuskiej energetyki. Dane z [7][9][10].

Po kryzysie naftowym w Europie drogą podobną do Francji poszły: Szwecja (34% energii z atomu) i Finlandia (35%). Wcześniej swoje reaktory jądrowe zbudowała m.in. Szwajcaria (23%). Kraje te łączą energetykę jądrową z hydroenergetyką [9]. Wszystkie powyższe państwa, obok Norwegii i Albanii, w których dominuje energia wodna (93 i niemal 100%), emitują w Europie najmniej gazów cieplarnianych na jednostkę wytwarzanej energii. Istnieją na świecie, oczywiście, niskoemisyjne systemy energetyczne bez atomu, są to jednak niemal wyłącznie takie z dogodnymi warunkami do rozwoju hydroenergetyki, obok wcześniej wymienionych Albanii i Norwegii są to m.in. Paragwaj (99% energii z wody), Islandia (69%), Kostaryka (68%), Brazylia (63%) i Austria (60%) [11].

Energetyka jądrowa na świecie rozwija się w ostatnich latach dość stabilnie, przede wszystkim w dwóch najludniejszych krajach świata: Chinach i Indiach, powrót do gry zapowiedziało USA kierowane przez prezydenta Bidena. W Europie, planują budowę takich elektrowni m.in. Czechy, Finlandia, Holandia, Węgry i Rumunia. W polskich warunkach geograficznych atom wspierający odnawialne źródła energii jest jedyną drogą do niskoemisyjnej energetyki.

Atom jako bezpieczne źródło niskoemisyjne

Potrzebę energetyki jądrowej jako jedynego sterowalnego źródła czystej energii docenia coraz więcej państw i organizacji na świecie. Charakterystycznym dla tej atmosfery jest powstanie szeregu organizacji pozarządowych – jak niemiecka Vernunftkraft, francuska Association des écologistes pour le nucléaire, mająca zresztą także odpowiednik w Polsce (SEREN – Stowarzyszenie Ekologów na Rzecz Energetyki Nuklearnej), amerykańska SARI (Scientists for Accurate Radiation Information). Nastąpił też zwrot w postawie fińskiej partii politycznej Liga Zielonych, która na jesieni 2020 roku wycofała ze swego programu postulat zwalczania energetyki jądrowej i przeciwnie, widzi w niej drogę do zahamowania globalnego ocieplenia [12]. Na poziomie państw także widać zwrot w kierunku doceniania energetyki jądrowej. Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans oświadczył w październiku 2020, że Komisja nie będzie sprzeciwiała się budowie elektrowni jądrowych [13], a rząd holenderski po pozytywnym raporcie firmy konsultingowej ENCO i deklaracji holenderskiej firmy energetycznej EPZ o potrzebie budowy nowych elektrowni jądrowych zapowiedział w parlamencie zmianę polityki energetycznej i przygotowuje otwarcie przetargu na podjęcie budowy nowych bloków [14].

Zmiany te są spowodowane m.in. doskonałymi wynikami pracy elektrowni jądrowych w wielu krajach. W USA współczynnik wykorzystania mocy zainstalowanej wszystkich bloków jądrowych od szeregu lat utrzymuje się powyżej 90% (rys. 2.1) i energia jądrowa zapewnia stabilność zasilania przez 24 godziny i 365 dni w roku.

Rys. 2.1 Wysoki i rosnący współczynnik wykorzystania mocy zainstalowanej we wszystkich 100 reaktorach energetycznych w USA), rysunek własny, dane z [15]

Rys. 2.2 Rzeczywiste zmiany mocy w funkcji obciążenia w niemieckich EJ w ciągu doby [16]

W związku z wprowadzaniem elektrowni wiatrowych i słonecznych, których praca zależy od pory roku, pory dnia i warunków meteorologicznych, elektrownie jądrowe mogące pracować w systemie nadążania za obciążeniem są w systemie elektroenergetycznym szczególnie cenne. Na rysunku 2.2, pokazano przebiegi zmian mocy elektrowni jądrowych w Niemczech w ciągu dnia. Francuskie EJ pracują podobnie. A budowane w Wielkiej Brytanii reaktory UK EPR zaprojektowano do cyklicznych zmian mocy w granicach 25%–100%.

Obserwatorzy ich pracy zwracają też uwagę, że elektrownie jądrowe są bardzo odporne na zaburzenia pogody i w czasie huraganów i powodzi jakie nawiedzają USA stanowią jedyne naprawdę niezawodne źródło zasilania. Ich reakcja na zakłócenia w sieci jest szybsza niż innych źródeł energii pracujących w podstawie (rys.2.3).

Rys. 2.3 Szybkość zmian mocy dla elektrowni jądrowych, opalanych węglem kamiennym, brunatnym i gazem (CCGT). Rysunek na podstawie [17].

Rys. 2.4 Porównanie dawek promieniowania od EJ z tłem naturalnym i dawkami dozwolonymi. Rysunek własny

Proponowane dla Polski elektrownie jądrowe będą wyposażone w reaktory III generacji, zapewniające bezpieczeństwo ludności nawet w przypadku największej awarii ze stopieniem rdzenia, rozpatrywanej jako awaria hipotetyczna, zdarzająca się rzadziej niż raz na milion lat (rys.2.5).

Z kolei –jak wykazują probabilistyczne analizy bezpieczeństwa uwzględniające nawet skrajnie nieprawdopodobne, jednoczesne wystąpienie wszystkich możliwych zagrożeń zewnętrznych, uszkodzeń systemów elektrowni i błędów ludzkich powodujących całkowite stopienie rdzenia – dawki skuteczne są w przypadku nowoczesnych reaktorów generacji III(+), które będą budowane w Polsce, potencjalne zagrożenie ogranicza się do bezpośredniego sąsiedztwa elektrowni. Wyniki rzeczywistych obliczeń dotyczącej wytyczenia strefy ograniczonego użytkowania wokół planowanej EJ Żarnowiec zaprezentowano na rysunku 2.6.

Rys. 2.5 Reaktory III Generacji – EPR i AP1000 – zapewniają redukcję prawdopodobieństwa awarii setki razy poniżej wymagań dozoru jądrowego USA. Rysunek własny
Czerwonym oznaczono limit dawki ustanowiony przez dozór jądrowy – 0,3 mSv/rok. Pozostałe, mniejsze obszary tuż wokół zaznaczonej EJ to maksymalny zasięg tzw. ciężkiej awarii z rozszerzonymi warunkami projektowymi [19].

Atom a sprawa polska

Rys. 3.1: Rzeczywiste zapotrzebowanie na energię elektryczną w lutym 2021. Na szaro zaznaczono weekendy. Dane z [21].

Przewidywania wskazują, że w związku z dynamicznym rozwojem gospodarczym popyt na energię elektryczną wzrośnie, co indukuje konieczność budowy nowych mocy wytwórczych. W świetle tych informacji energia jądrowa jako dojrzała komercyjna technologia niskoemisyjna może wnieść istotny wkład, a założenie Polskiego Planu Energetyki Jądrowej (PPEJ) [22], budowy do 2040 6 bloków jądrowych o mocy 6–9 GW nie stanowi rewolucyjnej zmiany w strukturze polskiego przemysłu elektroenergetycznego. Widać również, że instalowane źródła mocy muszą charakteryzować się znaczną elastycznością. Co więcej, jeśli chcemy zrealizować politykę Unii Europejskiej (redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r. w porównaniu z 1990 r.[23], intensywna dekarbonizacja rynku energetycznego Polski jest konieczna. Warto też pamiętać, że Polska negatywnie wyróżnia się pod względem jakości powietrza ponosząc gigantyczne koszty zdrowotne i choć energetyka nie jest głównym źródłem smogu (są nim przede wszystkim transport i ogrzewanie małych domów piecami na paliwo stałe [24]), to zapewniane przez energetykę jądrową dostawy energii elektrycznej w stabilnych cenach mogą przyczynić się do zmiany tego stanu rzeczy (ogrzewanie, rozwój transportu elektrycznego).

Polsce istnieją już ramy prawne utworzone przez Prawo Atomowe oraz przyjęte rozporządzenia wykonawcze (zgodne z normami i rekomendacjami Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej) dla budowy elektrowni jądrowej. Bliskie ukończenia są również, wymagane przez prawo, wieloletnie badania geologiczno-sejsmiczne oraz meteorologiczne w możliwych lokalizacjach EJ.

Według obowiązującego PPEJ, do 2043 należy spodziewać się wybudowania 2 elektrowni po 3 reaktory, o łącznej mocy zainstalowanej 6–9 GW [22], przy czym budowę pierwszego reaktora przewidziano na lata 2026–2033. Powtórzono to w Polityce Energetycznej Polski do 2040 [25].

Z PPEJ wynika, że pierwsza EJ powstanie na Pomorzu, w okolicy wsi Żarnowiec. Lokalizacja drugiej nie jest znana, warto jednak wspomnieć o możliwości wybudowania jej w okolicy Bełchatowa. Tamtejsze złoża wyczerpują się, co oznacza że największa polska elektrownia (ponad 5 GW mocy maksymalnej) pozostanie bez paliwa. Mogłaby więc zostać zastąpiona przez zakład o podobnej mocy, wpisujący się w zieloną transformację regionu.

Niezależnie jednak od wyboru lokalizacji pierwszej EJ w Polsce, budowa polskiej elektrowni jądrowej musi być realizowana przy dużym poparciu społecznym. Jednym z problemów przy budowie Elektrowni Jądrowej Żarnowiec było powiązanie jej w świadomości społecznej z upadającym systemem i Katastrofą Czarnobylską. Obecnie wydaje się, że Polacy do atomu się przekonali – poparcie dla energetyki jądrowej wynosi ponad 60% [26]. Wynik ten jest porównywalny z poparciem, jakie deklarują Szwedzi czy Słowacy, mający u siebie elektrownie jądrowe. W miejscu potencjalnej budowy, gdzie prowadzone są działania informacyjno-edukacyjne przekazujące społeczeństwu aktualną, obiektywną i rzetelną wiedzę z zakresu energetyki jądrowej poparcie sięga wręcz 70% [27]. Ważnym jest, aby działania państwa nie spowodowały erozji tego zaufania.

Rys. 3.2: Zestawienie kosztów wytwarzania energii elektrycznej z różnych źródeł – analiza BP i PSE na zlecenie MK. Przyjęto średnioważony koszt kapitału(WACC) 6% oraz udział OZE 35% odpowiadający planowanemu polskiemu miksowi energetycznemu w roku 2050. Dane z [28]

Polski rząd nie określił jeszcze, jaki będzie pełny model biznesowy finansowania elektrowni jądrowych, a jego kształt będzie miał wpływ na ceny energii elektrycznej płacone przez odbiorców. Nakłady inwestycyjne i koszt kapitału nie są jednak pełnymi kosztami produkcji energii –ma ona wiele składników. Na rysunku 3.2 zilustrowano koszty energii elektrycznej z różnych źródeł obliczone metodą kosztu całkowitego. Uwzględnia on nie tylko jakie nakłady finansowe ponieść musi inwestor, lecz również inne koszty ponoszone przez ludzi i środowisko naturalne. Są to między innymi koszty rezerwowania mocy wytwórczych, niezbędne jako zabezpieczenie dla niesterowalnych źródeł energii zależnych od pogody, a w przypadku paliw kopalnych zatrucie środowiska emitowanymi substancjami. Koszty te płacimy wszyscy w rachunkach i innego rodzaju opłatach. Energetyka jądrowa jako bezemisyjne, pracujące niezależne od pogody źródło energii jest jednym z najtańszych istniejących źródeł energii, pomimo konieczności poniesienia znacznych nakładów finansowych podczas jej budowy.

Dodajmy wreszcie, że energetyka w Polsce odpowiada tylko za około 20% zużycia paliw kopalnych [29]. I o ile przemysłowo wdrożone technologie (budowane aktualnie lekkowodne reaktory energetyczne wytwarzające parę o temperaturze około 280°C) mają zastosowanie tylko w energetyce, dalszy rozwój i komercjalizacja technologii jądrowej tworzą perspektywę dekarbonizacji także w innych obszarach przemysłu. Myślimy tu o przede wszystkim o wykorzystaniu reaktorów wysokotemperaturowych (mogących podgrzać medium do temperatury 500–1000°C) w metalurgii i przemyśle chemicznym – w tym przy produkcji paliw (np. wodoru).

Zakończenie i rekomendacje

Odejście od paliw kopalnych jest koniecznością. Jednocześnie cywilizacyjnym wyzwaniem jest takie przeprowadzenie transformacji energetycznej, by zapewnić mieszkańcom stabilne i pewne dostawy energii elektrycznej po rozsądnych cenach. Różne kraje wybrały w tym celu różne polityki, których wspólnym celem jest redukcja do zera emisji netto gazów cieplarnianych w roku 2050. Na rysunku 4.1 zaprezentowano rzeczywiste godzinowe emisje gazów cieplarnianych z energetyki w wybranych krajach europejskich z roku 2019. Pokazuje on jak ważne jest wybranie optymalnego miksu energetycznego w zależności od warunków geograficznych i pogodowych. Widoczna jest zwłaszcza różnica pomiędzy dwoma krajami o podobnej wielkości systemach elektroenergetycznych: Niemcami – krajem który zrezygnował z energetyki jądrowej i Francją, która oparła na niej swoją dekarbonizację.

Emisyjność Francji jest niska niezależnie od obciążenia systemu i warunków pogodowych. Niemcy, których celem jest maksymalizacja udziału odnawialnych źródeł energii bez energii jądrowej, nie dokonały tak spektakularnej redukcji i mają kilkukrotnie większą emisyjność gazów cieplarnianych, niż Francja. Pouczającym przypadkiem jest także niewielka Dania, w której jeśli nie wieje wiatr, uruchamiane są źródła spalające paliwa kopalne.

Rys. 4.1: Rzeczywista osiągana moc systemu elektroenergetycznego i odpowiadające jej emisyjności CO2 w wybranych krajach europejskich w roku 2019. Dane z: [4][30][31][32]
Elektrownie jądrowe pracują niezależnie od pogody, produkują energię elektryczną zarówno w dzień, jak i w nocy. Nie wymagają również drastycznych przekształceń systemu elektroenergetycznego i mogą złagodzić skutki społeczno-gospodarcze transformacji energetycznej, zapewniając lokalnym społecznościom miejsca pracy, zastępując likwidowane elektrownie węglowe.

Transformacja energetyczna wymaga starannie zaplanowanej i realizowanej polityki. Jest taką Polityka Energetyczna Polski do roku 2040 i wspierający ją Program Polskiej Energetyki Jądrowej. Ich efektem będzie niemal całkowita eliminacja do roku 2040 węgla w energetyce i jednoczesna minimalizacja zużycia gazu ziemnego, ta druga – niemożliwa do realizacji bez atomu, obie skutkujące znaczącą redukcją emisji gazów cieplarnianych.

W polskim wymiarze transformacja energetyczna wymaga ponadpartyjnej zgody. W wymiarze ponadnarodowym – współpracy. Ważne by przeprowadzić ją sprawnie, nie przerzucając nadmiernych kosztów na obywateli. Ważne też, by celem pozostała minimalizacja emisji gazów cieplarnianych, a nie maksymalizacja udziału określonej technologii w miksie energetycznym, skutkująca wpadnięciem w pułapkę gazu ziemnego jako paliwa przejściowego. Jej niezbędnym elementem jest energetyka jądrowa.

Autorzy: dr Katarzyna Deja, dr Marek Kirejczyk, mgr inż. Maciej Lipka, dr. inż. Andrzej Strupczewski, prof. NCBJ

Bibliografia

Porozumienie paryskie – Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu - EUR-Lex [Internet]. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://eur-lex.europa.eu/content/paris-agreement/paris-agreement.html

Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.). Summary for Policymakers. W: Global Warming of 1.5°C An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [Internet]. Genewa: World Meteorological Organization; 2018 [cytowane 10 marca 2021]. s. 32. Dostępne na: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_SPM_version_report_LR.pdf

BP Energy Outlook 2020 edition [Internet]. BP; 2020 [cytowane 10 marca 2021] s. 159. Dostępne na: https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/energy-outlook/bp-energy-outlook-2020.pdf

Międzyrządowy zespół ds. Zmian Klimatu. Climate Change 2014 Mitigation of Climate Change: Working Group III Contribution to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Internet]. Cambridge: Cambridge University Press; 2014 Dostępne na: http://ebooks.cambridge.org/ref/id/CBO9781107415416

Access to electricity – SDG7: Data and Projections – Analysis [Internet]. Międzynarodowa Agencja Energetyczna. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://www.iea.org/reports/sdg7-data-and-projections/access-to-electricity

International Energy Outlook 2019 with projections to 2050 [Internet]. Waszyngton: Energy Information Administration; 2019 [cytowane 10 marca 2021] s. 169. Dostępne na: https://www.eia.gov/outlooks/ieo/pdf/ieo2019.pdf

Bank Światowy. DataBank | The World Bank [Internet]. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://databank.worldbank.org/home.aspx

Międzynarodowa Agencja Energetyczna. Electricity Information 2019 – Analysis [Internet]. IEA. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://www.iea.org/reports/electricity-information-overview

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej. Power Reactor Information System [Internet]. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://pris.iaea.org/pris/home.aspx

Prêcheur C. L’électricité en France en 1959 et 1960. ingeo. 1961;25(3):109–20.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna. Data & Statistics [Internet]. IEA. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://www.iea.org/data-and-statistics

Helsingin Sanomat. Puolueet | Vihreiden ydinvoimakanta loiveni – pian puolue saattaa olla siunaamassa Fennovoiman ydinvoimalan rakentamisluvan hallituksessa [Internet]. Helsingin Sanomat. 2020 [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://www.hs.fi/politiikka/art-2000007647737.html

World Nuclear News. EU Commission will not hinder pro-nuclear countries, says Timmermans : Energy & Environment - World Nuclear News [Internet]. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://world-nuclear-news.org/Articles/EU-Commission-will-not-hinder-pro-nuclear-countrie

Nuclear needed in future Dutch energy mix, says EPZ : Nuclear Policies - World Nuclear News [Internet]. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://world-nuclear-news.org/Articles/Nuclear-needed-in-future-Dutch-energy-mix-says-EPZ

U.S. nuclear power plants’ capacity factor 2019 [Internet]. Statista. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://www.statista.com/statistics/191201/capacity-factor-of-nuclear-power-plants-in-the-us-since-1975/

Lokhov A. Technical and Economic Aspects of Load Following with Nuclear Power Plants [Internet]. Agencja Energii Jądrowej przy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju; 2011 [cytowane 10 marca 2021] s. 53. Dostępne na: https://www.oecd-nea.org/ndd/reports/2011/load-following-npp.pdf

Electricity Generation 2020/2021 [Internet]. VGB Powertech; 2020 [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://www.vgb.org/daten_stromerzeugung.rss?dfid=102074

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wartości poziomów interwencyjnych dla poszczególnych rodzajów działań interwencyjnych oraz kryteriów odwołania tych działań, Dz. U. 2004 nr 98 poz. 987. Dostępne na: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20040980987

Kopka P, Korycki M, Potempski S, Wawrzyńczak-Szaban A, Wojciechowicz H. Application of the RODOS System to Determination of the Restricted use Area and Emergency Planning Zones for Planned Nuclear Power Plants in Poland. W: Annual report 2018. Otwock-Świerk: Narodowe Centrum Badań Jądrowych; 2019.

Raport roczny za rok 2019 z funkcjonowania rynku bilansującego [Internet]. Polskie Sieci Elektroenergetyczna S.A.; 2020 [cytowane 12 marca 2021]. Dostępne na: https://www.pse.pl/dane-systemowe/funkcjonowanie-rb/raporty-roczne-z-funkcjonowania-rb-za-rok/raporty-za-rok-2019

Zapotrzebowanie mocy KSE - PSE [Internet]. Polskie Siecie Elektroenergetyczne S.A. [cytowane 12 marca 2021]. Dostępne na: https://www.pse.pl/dane-systemowe/funkcjonowanie-kse/raporty-dobowe-z-pracy-kse/zapotrzebowanie-mocy-kse

Program Polskiej Energetyki Jądrowej. Uchwała nr 141 Rady Ministrów z dnia 2 października 2020 r. w sprawie aktualizacji programu wieloletniego pod nazwą „Program polskiej energetyki jądrowej”. M.P. poz 946. Dostępne na: https://www.gov.pl/attachment/f1cc5860-2f9c-47bf-9bed-260b03df4f94

Raport z rynku CO2 [Internet]. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami; 2020 [cytowane 12 marca 2021] s. 25. Dostępne na: https://kobize.pl/uploads/materialy/materialy_do_pobrania/raport_co2/2020/KOBiZE_Analiza_rynku_CO2_grudzie%C5%84_2020.pdf

Krajowy bilans emisji SO2, NOx, CO, NH3, NMZLO, pyłów, metali ciężkich i TZO za lata 2015–2017 [Internet]. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami; 2020 [cytowane 12 marca 2021] s. 25. Dostępne na: https://www.kobize.pl/uploads/materialy/materialy_do_pobrania/krajowa_inwentaryzacja_emisji/Bilans_emisji_za_2017.pdf

Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. Obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 2 marca 2021 r. w sprawie polityki energetycznej państwa do 2040 r. M.P. Poz. 264. Dostępne na: https://monitorpolski.gov.pl/M2021000026401.pdf

Poparcie społeczne dla budowy elektrowni jądrowej w Polsce - Polski Atom [Internet]. Polski Atom. [cytowane 12 marca 2021]. Dostępne na: https://www.gov.pl/web/polski-atom/poparcie-spoleczne-dla-budowy-elektrowni-jadrowej-w-polsce---badania-z-listopada-2020-r-625-polakow-popiera-budowe-elektrowni-jadrowych-w-polsce

Nastawienie mieszkańców gmin lokalizacyjnych do budowy elektrowni jądrowej. [Internet]. [cytowane 12 marca 2021]. Dostępne na: https://pgeej1.pl/Aktualnosci/nastawienie-mieszkancow-gmin-lokalizacyjnych-do-budowy-elektrowni-jadrowej2

Gajda P, Gałosz W, Kuczyńska U, Przybyszewska A, Rajewski A, Sawicki Ł. Energetyka Jądrowa dla Polski [Internet]. Warszawa: Instytut Sobieskiego; 2020 [cytowane 11 marca 2021]. Dostępne na: https://sobieski.org.pl/wp-content/uploads/ENERGETYKA_JADROWA_E-BOOK.pdf

Energia 2020 [Internet]. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny; 2020 [cytowane 12 marca 2020] s. 26. Dostępne na: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/energia-2020-folder,1,8.html

ENTSO-E Transparency Platform [Internet]. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://transparency.entsoe.eu/

Niemiecki Federalny Urząd Ochrony Przyrody. CO2 Emission Factors for Fossil Fuels [Internet]. 2016 [cytowane 10 marca 2021] s. 48. Dostępne na: https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/1968/publikationen/co2_emission_factors_for_fossil_fuels_correction.pdf

Burgherr P, Heath G, Lenzen M, Nyboer J, Verbruggen A. Annex II: Methodology. W: IPCC Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change Mitigation [Internet]. Cambridge and New York: Cambridge University Press; 2011 [cytowane 10 marca 2021]. s. 28. Dostępne na: http://www.ipcc-wg3.de/report/IPCC_SRREN_Annex_II.pdf

Komisja Europejska. Batteries Europe. Strategic Research Agenda for Batteries 2020 [Internet]. 2020 [cytowane 10 marca 2021] s. 75. Dostępne na: https://ec.europa.eu/energy/topics/technology-and-innovation/batteries-europe_en

World Energy Outlook 2020 [Internet]. IEA. [cytowane 10 marca 2021]. Dostępne na: https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2020