Duże zróżnicowanie terenu, malownicze pagórki i doliny rzeczne, rozległe obszary stepowe, wijąca się wstęga Wisły oraz liczne jeziora polodowcowe. Najbardziej charakterystyczną cechą obszaru województwa jest położenie w miejscu krzyżowania się dwóch ciągów dolinnych - południkowej doliny Wisły i równoleżnikowego szlaku pradoliny. Krajobraz województwa kujawsko-pomorskiego malowany jest jednak także ciemnymi barwami. Występujące tu naturalne zbiorniki wodne rozmieszczone są nierównomiernie (podobnie, jak tereny zielone, których odsetek wynosi tu jedynie 23%), a ich wysoki poziom zanieczyszczenia to prawdziwy „temat rzeka”. Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego podnosi rzucaną rękawicę i prowadzi zakrojone na szeroką skalę działania, mające na celu zmianę tego stanu rzeczy. 

Priorytetem jest tworzenie różnego rodzaju obszarowych form ochrony przyrody i utrzymanie możliwie wysokiego ich reżimu ochronnego. Na terenie całego województwa kujawsko-pomorskiego istnieje 31 obszarów chronionego krajobrazu obejmujących niecałe 20% jego powierzchni. Te formy to między innymi:

• 10 parków krajobrazowych (zajmujących łącznie powierzchnię 238,8 tys. ha, co stanowi 13% ogólnej powierzchni województwa).
• 31 obszarów chronionego krajobrazu chronionych ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach oraz pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych, a także stanowiących w wielu przypadkach „naturalne” otuliny parków krajobrazowych.
• Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie (wpisujący się w działania w ramach Międzynarodowego Programu "Człowiek i Biosfera").

Samorząd Województwa przywiązuje ogromną wagę do zachowania tego unikatowego dziedzictwa przyrodniczego. W ramach przedsięwzięcia „Opracowanie dokumentacji projektowych (ocena przyrodnicza z elementami audytu krajobrazu) oraz materiałów merytorycznych niezbędnych do przygotowania projektów uchwał Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego dla 30 obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.”, w latach 2016 i 2017 sporządzona została dokumentacja  projektowa 30 obszarów chronionego krajobrazu. Jej efektem są uchwały Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego, zawierające liczne systemowe regulacje obowiązujące na obszarach chronionego krajobrazu.

Celem zachowania i przywrócenia dziedzictwa przyrodniczej podjęto także szereg innych działań, w tym między innymi:

Woda spragniona czystości

Zanieczyszczenie wód powierzchniowych (głównie azotanami) związane jest z użytkami rolnymi, które w tym regionie zajmują blisko 65 procent. To sprawia, że większość jezior zlokalizowanych na terenie województwa to zbiorniki o zlewniach typowo rolniczych. Przyjęta w 1991 roku Dyrektywa Azotanowa, zobowiązująca Państwa Członkowskie UE do wspólnych działań na rzecz walki z zanieczyszczeniami wód w wyniku działalności rolniczej, na tym terenie nie przynosi na razie spektakularnych rezultatów. 

Tymi może natomiast pochwalić się Bydgoszcz, która wybudowała dwie duże i wydajne oczyszczalnie ścieków, które spełniają najwyższe normy środowiskowe. Duże środki przeznaczane są również na modernizację sieci kanalizacyjnej. Efekt? Ścieki nie wpływają już od rzeki, której jakość na terenie miasta znacząco się poprawiła.

Można oddychać pełną piersią

Kto chce cieszyć się powietrzem naprawdę dobrej jakości, powinien koniecznie zaplanować urlop w województwie kujawsko-pomorskim. Podejmowane tu od lat działania na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń przynoszą wymierne korzyści. Liczby mówią same za siebie:

• 44% - o tyle zmniejszyła się emisja dwutlenku siarki z zakładów szczególnie uciążliwych (porównanie danych z 2013 i 2018 roku).
• 351-krotny spadek emisji dwutlenku siarki w 2019 roku (w stosunku do 2016 roku), w związku z uruchomieniem nowoczesnej elektrociepłowni w Toruniu.
• 11-krotny spadek emisji pyłu.
• 3-krotny spadek emisji tlenków azotu.
• Blisko 100% spadek emisji benzo(a)pirenu (z 39 kg w 2016 r. do 0,0024 kg w 2019 r.).

Edukacja to podstawa

Gwarancją dobrej jakości środowiska i zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego jest… człowiek i jego właściwa eko-edukacja. W województwie kujawsko-pomorskim duży nacisk kładzie się na wpajanie właściwych nawyków i zachowań, już od najmłodszych lat. 

W tym celu w całym regionie powstają profesjonalne bazy dydaktyczne, w postaci ośrodków edukacji przyrodniczo-ekologicznej wraz z towarzyszącą infrastrukturą terenową tworzoną w parkach krajobrazowych. Różnego rodzaju ścieżki dydaktyczne, wiaty, wieże widokowe oraz szklaki turystyczne powstają od podstaw lub są modernizowane przy wykorzystaniu środków województwa i Regionalnych Programów Operacyjnych WK-P. Obecnie funkcjonuje już 20 takich ośrodków, a nikt w tej kwestii nie stawia kropki nad „i”.

Lubię tu być... na zielonym!

W ramach edukacji (nie tylko dzieci i młodzieży, ale także przedsiębiorców z terenów znajdujących się w obrębie i wokół parków krajobrazowych), w latach 2017-2020 Województwo Kujawsko-Pomorskie realizowało projekt „Edukacja społeczności zamieszkujących obszary chronione województwa kujawsko-pomorskiego. Lubię tu być na zielonym !”.

Głównym celem projektu wspieranego kampanią informacyjno-edukacyjną było zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego dotyczącej wartości terenów chronionych województwa, wiedzy na temat form ich ochrony i korzyści z tego płynących dla mieszkańców obecnie i na przyszłość. Było to możliwe, dzięki organizacji między innymi warsztatów, zielonych szkół, zajęć w szkołach i przedszkolach oraz wycieczek jednodniowych. 

Z projektu, który kosztował blisko 4,5 miliona złotych, skorzystało 75 tysiącach osób. Środki pochodziły między innymi z Programu Operacyjnego Infrastruktury i Środowiska 2014-2020 (NFOŚiGW), WFOŚiGW w Toruniu oraz środków własnych województwa. Projekt realizowany był od początku 2017 roku do ostatniego dnia roku 2020. Więcej o nim można przeczytać TUTAJ.

Podsumowanie 

Województwo kujawsko-pomorskie nie szczędzi środków na inwestycje proekologiczne, służące poszanowaniu surowców i energii oraz przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom klimatycznym. Dobrze zorganizowany system ochrony przyrody i edukacji ekologicznej społeczności lokalnej oraz rozproszenie przestrzenne parków krajobrazowych powoduje, że wszyscy mieszkańcy regionu mają do nich równomierny dostęp.

Największym wyzwaniem na najbliższe lata dla tego regionu jest zadbanie o poprawę jakości wód oraz osiągnięcie wymaganego poziomu odzysku i recyklingu. Pozostaje mieć nadzieje, że pomoże w tym właściwa i powszechnie dostępna edukacja pro-ekologiczna. Niech zdobywana podczas warsztatów i zielonych szkół wiedza nie trafi nigdy do kosza!

Autor: Redakcja TOGETAIR na podstawie informacji dostarczonych przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego,